Fryderyk Heinzel, „Obrazy z lat 1998-2004”, 26.03.2004

Fryderyk Heinzel, Obrazy z lat 1998-2004, Otwarta Pracownia, Kraków, marzec – kwiecień 2004

Fryderyk Heinzel od kilku lat pracuje i wystawia w Niemczech oraz Szwajcarii. Zajmuje się głównie malarstwem, poszukiwania formalne i budowanie własnej tożsamości artystycznej odbywały się u niego w oparciu o to właśnie medium. Gest ten jest znaczący i zbiega się z zauważalnym dziś powrotem do praktyk malarskich. Jednak twórczość ta nie nawiązuje ani do modnej dziś repetycji przedstawienia, ani do panoszącej się presji obrazowości. Dlatego też trudno znaleźć tu pastisz i ironię. Wydaje się, że najbliższe dlań jest rozumienie malarstwa jako pamięci, z którą wchodzi w szranki autorska strategia. Malarstwo Heinzla jest skupione przede wszystkim na sobie i – mimo że znaleźć w nim możemy elementy formalnej gry, a nawet kalkulacji – jest ono wyciszoną grą z czasem, przestrzenią i medium.

Na wystawę w Pracowni Otwartej złożyły się prace powstałe na przestrzeni minionych sześciu lat. Pokazują one proces tworzenia się języka tego malarstwa. Już u jego źródeł pojawia się zainteresowanie schedą, jaką pozostawili artyści spod znaku Szkoły Nowojorskiej – zwłaszcza zaś jego bardziej stonowanej opcji „Color Field Painting”. Niezależnie od tego w pracach Heinzla wyróżniają się równie silnie inne tropy, które nie wskazują na transcendencję, a raczej odwołują się do rozmaitych figur wyobraźni. Dodajmy – figur konstruowanych biograficznie; wskazują one na osobiste doświadczenia artysty, z drugiej strony są śladem jego wielu lektur wizualnych. W cyklu prac pochodzących z lat 1998-1999 pojawia się motyw „pastwiska”. Są to obrazy mieszczące się na obrzeżach figuracji. Występujący w nich motyw jest poddany procedurze „czyszczenia”, doprowadzany do redukcji, ma funkcje porządkujące. Nietrudno domyślić się, że powstałe wówczas obrazy stanowią pokłosie plenerów, choć odwołują się też bez zwątpienia do tematów przywoływanych z zasobnika mitologizowanego dzieciństwa. W Pastwiskach malarz epatuje odcieniami zieleni, co jakby służy testowaniu emocjonalnych walorów przywołanego „miejsca”, ale również w oparciu o nie konstruuje swe poszukiwania w obrębie światła malarstwa. Prace te, często właśnie pokazujące zamknięte i otwarte przestrzenie, skupiają się na grze światła i cienia, co uzyskiwane jest między innymi przez stosowanie gęstej faktury, która świeci blaskiem własnym oraz odbitym. Cechą charakterystyczną jest wreszcie tendencja do geometryzacji, co nota bene staje się coraz bardziej naddawanym porządkiem tej twórczości. Rytm ów kieruje Heinzla ku malarstwu bardziej wyważonemu, skupiającemu się na budowaniu swej wewnętrznej równowagi.

Kosmos tego malarstwa ulega zresztą przedefiniowaniu w pracach, którym patronuje duch minimal-artu. Jest to szczególnie widoczne w próbach przeniesienia czy – podobnie jak czynił niegdyś Andrzej Szewczyk – rekonstruowania istniejących w otaczającej rzeczywistości motywów ikonograficznych. W przypadku Heinzla elementem takim staje się matryca pruskiego muru. W cyklu zatytułowanym po prostu Mury artysta odwołuje się do tej funkcjonującej (nie tylko na Śląsku, ale też Pomorzu) średniowiecznej konstrukcji. Przetworzona „kalka” jest odtąd lejtmotywem i zarazem szkieletem konstrukcyjnym całego cyklu. Ów organizowany wokół problematyki geometrii schemat ma jednak podwojoną funkcjonalność. Wykorzystywanie oraz ingerowanie w jego organiczną tkankę dowodzi o antropologicznych zgoła zainteresowaniach malarza, dla którego nie bez znaczenia pozostaje fakt, że topos ten stanowił niegdyś o tożsamości miejsca. Mimo że dzisiaj poczytywany być może za emblemat czysto symboliczny lub designerski, Heinzel stara się wczytać w jego genealogiczne struktury. Fascynacja ta świadczy o poszukiwaniu porządku, który jest zdecydowanie bardziej „ludzki” od penetrowanego przezeń wcześniej świata natury w Pastwiskach. Wątek ten wydaje się dla artysty na tyle ważny, że znajduje on swoje dalsze reperkusje w realizacjach ingerujących w przestrzeń publiczną. Heinzel przenosi motyw pruskiego „muru” do Niemiec i tam – na budowlach mieszkalnych czy w obrębie parkingów – podejmuje się jego rekonstruowania.

W pracach najświeższej daty pojawia się multiplikowana figura księżyca. Zestawiany w jednym obrazie w różnych konfiguracjach i fazach pokazuje on już nowy w tej twórczości sposób organizowania przestrzeni „dzieła”. Prace te, skądinąd bardzo geometryczne, artykułują powiązanie wszystkich podejmowanych wcześniej zagadnień. Kultura i natura – wraz z ich antynomicznymi porządkami – pozyskują tutaj nowy syntetyczny wymiar. Po analitycznym okresie przychodzi czas na dyskurs uogólniający dotychczasowe praktyki malarskie. Ciekawe jest w nowych obrazach inwariantne potraktowanie modułów poszczególnych faz. Obraz nie stanowi więc tutaj wartości absolutnej, ale jest każdorazowo wpisany w wystawiennicze miejsce, z którym tworzy nową całość. Może być prezentowany w galerii, w hali fabrycznej, na bruku. Przeciwstawienie chaosowi świata i jego porządkowanie wobec zmieniających się strategii wizualnych wydaje się w ostatnich pracach wyrazem ufności w malarstwo, które nie obawia się podejmować znaczeniowej gry z miejscem i odbiorcą. Ten zaś aspekt w kontekście prac Heinzla z lat 90. (będących śladem inspiracji malarstwem Rothko czy Newmana) dowodzi już o ponowoczesnej lektury i procedury.

Roman Lewandowski

Fryderyk Heinzel

Urodził się w 1967 roku w Opolu. W 1994 ukończył studia na Akademii Pedagogicznej w Krakowie na kierunku Edukacja Artystyczna. W 1998 roku ukończył studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie na Wydziale Malarstwa. Od 2002 mieszka w Niemczech nad Jeziorem Bodenskim. Od 2002 pracuje w pracowni projektowania szkła oraz jako docent w Szkole Artystycznej Jugendkunstschule Bodenseekreis w Meersburgu.

wystawy:

2005 – Galeria Im Alten Owinger Rathaus, razem z Joanną Klakla -Heinzel, Niemcy

2004 – Alte Torkel -Salem Niemcy

2004 – Obrazy z lat 98-2004, Otwarta Pracownia Kraków, Polska

2003 – Expo ABM Fribourg, Szwajcaria

2003 – Projekt Inter City, Płock, Polska

2000 – Projekt Wzgórza, Kraków, Polska

1999 – Mury, Galeria Art et Cadres, Fribourg, Szwajcaria

1999 – Projekt Wzgórza, Kraków, Polska

1999 – Pałac Sztuki, Kraków

1998 – Spadkobiercy, Galeria Art et Cadres, Fribourg, Szwajcaria

1997 – Siedmiu malarzy, Instytut Francuski, Kraków

1997 – Heicel i Jandura, Galeria PWST, Kraków

1996 – Galeria PWST, Kraków

1995 – Pejzaż w malarstwie współczesnym Pałac Sztuki, Kraków

1993 – Foto – instalacja, Galeria 5 A, Instytut Sztuki Akademii Pedagogicznej, Kraków

1993 – wystawa fotografii, Dom Kultury Rzeszów, Rzeszów, Polska