Metafizyka niedzielnego spaceru
Przepływające przez powierzchnię obrazu fale białego pigmentu, wyodrębnione pojedynczymi uderzeniami pędzla tworzą biologiczne rytmy. Zastygnięte w ruchu krople farby nie tracą dynamiki – zagęszczają lub rozrzedzają powierzchnię obrazu, uciekają w dół lub „rozchodzą” się na boki. Wszystko to sprawia, że obrazy Buczkowskiego żyją i oddychają jak skóra. Są jak mantry – uspokajają i wyciszają nas jak to czynią monotonnie spływające strugi deszczu po szybie. Wieszane na krótszym boku zdają się zaprzeczać grawitacji, stawiane w dostojnych pionach, pomimo uzyskania doskonałej równowagi, umykają poprzez dolną krawędź poza obszar wyznaczony płótnem. „Granica może kształtować zarówno wnętrze jak i zewnętrze dzieła” pisał w swoim wiekopomnym dziele „Kompozycja przestrzeni. Obliczenie rytmu czasoprzestrzennego” wybitny polski konstruktywista Władysław Strzemiński. Łączność obrazu z przestrzenią jest zwykle ograniczona parametrami płótna, niekiedy i ramą. W tym wypadku artysta umieszczając farbę na samej krawędzi czyni te krawędź aktywną, odnajdując tym samym ciekawy sposób rozszerzenia naszej percepcji dotyczącej napięć i energii emitowanych przez obraz.
Dla Strzemińskiego, twórcy teorii unizmu takie obrazy byłyby wzorcowym oddaniem jego założeń o idealnie ukształtowanym dziele „czystej sztuki”. Nie mniej ważną dla niego rolę odgrywały kontrasty i energia koloru użytego w obrazie. Obrazy Buczkowskiego wykazują się w tym względzie dużą powściągliwością i surowością. Malowane różnymi rodzajami bieli cynkowej (jedne są bardziej błękitne, inne, po latach, przybierają ciepły odcień kości słoniowej) doskonale reagują na każdy kolor znajdujący się w okolicy. Gruba faktura farby doskonale użytkuje światło, które wydobywa nie tylko ich bogatą rzeźbiarską powierzchnię, ale zdaje się wręcz odrywać ich poszczególne składniki od powierzchni obrazu i przenosić je w przestrzeń galerii. Dodatkowe działania na krawędzi obrazu powodują, iż kompozycje Buczkowskiego ogląda się jak czasoprzestrzenne obiekty a nie płaskie abstrakcyjne obrazy. Silne kontrasty światłocieniowe ożywiają zrównoważoną i nieco monotonną w chwili powstawania fakturę. Niezwykle długi czas schnięcia oraz siła grawitacji dodatkowo wzmacniają te gesty. Obrazy Buczkowskiego dojrzewają latami, jak dobre wina. W tym sensie możemy stwierdzić, że częściowo te obrazy same się doformowują.
Położenie nacisku na materialny aspekt procesu malarskiego, na właściwości czysto malarskie obrazu, jego powierzchnię, strukturę, nie eliminuje aspektów duchowych takiej działalności, przeciwnie, w przypadku obrazów Jana Buczkowskiego rzecz się ma akurat na odwrót. Obcowanie z materią konkretną, której malarz nadaje tak szlachetną a zarazem zobiektywizowaną formę, odzwierciedla stan jego myślenia i powoduje, że to właśnie rzeczywistość pozaobrazowa ulega częściowej dematerializacji, przeistacza się w coś innego, co powstaje już w naszym umyśle, w naszych zmysłach.
Łukasz Gorczyca, 2003 r.
Jan Buczkowski
1961 – urodzony w Krzczonowie koło Lublina
1981-86 – studia malarstwa pod kierunkiem prof. Kazimierza Ostrowskiego w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku
1987 – wystawa w BWA w Sopocie
1988 – rozpoczyna pracę na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej
1995 – wraz z grupą przyjaciół zakłada Galerię Koło. Od tej pory bierze udział w wielu wspólnych wystawach m.in. w Gasworks Gallery w Londynie, Galerii Prowincjonalnej w Słubicach, Galerii Kameralnej w Słupsku.
1995 – wystawa w Galerii Koło, Gdańsk.
1996 – powstaje pierwszy z obrazów malowanych biało na białym.
1997 – wystawa w Galerii Kameralnej, Słupsk
1997 – wystawa w Pałacu Opatów, Muzeum Narodowe, Gdańsk.
1998 – Związki naturalne, Galeria Amfilada, Szczecin.
2000 – udział w wystawie Forum galerii i innych miejsc sztuki w Polsce, Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia, Gdańsk.
2001 – Białe obrazy, Otwarta Pracownia, Kraków
2001 – udział w wystawie Topographie des Gedächtnisses–Polnische Kunst der Gegenwart, Bremen, Niemcy
2001 – udział w Targach Sztuki European Perspectives, Innsbruck, Austria.
2002 – Biało na białym, Galeria Koło, Gdańsk
2002 – udział w Targach Sztuki Art. Vienna, Messezentrum Wien, Austria.
2003 – Biało na białym, Galeria Promocyjna, Warszawa.
