Piotr Korol, „Obrazy grawitacyjne”, 9.03.2012

Obrazy grawitacyjne

Obrazy grawitacyjne są syntezą radykalnych koncepcji malarskich oraz niezwykle ulotnych wizerunków natury. Mimo że wynikają z bezpośrednich obserwacji, są jedynie metaforą obrazów zaczerpniętych z natury. Powstanie cyklu poprzedziły serie szkiców i luźnych notatek stanowiących próbę wizualizacji rozciągniętych w czasie procesów i zjawisk. Istotne okazały się wnioski odnoszące się do sił organizujących świat natury. Decydującym impulsem dla pojawienia się koncepcji Obrazów były rozważania związane bezpośrednio z grawitacją. Ostatecznie to właśnie dzięki oddziaływaniu grawitacyjnemu możliwe jest realizowanie projektu malarskiego. Nastąpiło całkowite zespolenie artysty i natury w akcie współtworzenia dzieła.

Istotnym wątkiem realizowanego projektu jest proces. Odnosi się przede wszystkim do kształtowania form malarskich jako analogii do procesów występujących w naturze. Proces określany jest jako „przebieg, tok, wywiązywanie się jednej fazy z drugiej, przetwarzanie się, stopniowy rozwój, przechodzenie stopni pośrednich w drodze do rezultatu”. Jest więc stanem dynamicznym, w którym „zmiany zachodzące w kolejnych stadiach rozwoju” – jak wynika z definicji – nie są gwałtowne, ale następują powoli w określonym przedziale czasu. Można go rozumieć jako określenie rozwoju i doskonalenia w sensie duchowym, w którym „kolejne fazy przeżyć, doznań wewnętrznych” umożliwiają „zanurzenie” w tajemnicę.

Radykalizm nowej koncepcji dotyczy procesu powstawania dzieła, w szczególności zastosowanej metody malarskiej. Istota realizacji Obrazów grawitacyjnych wyraża się przez zastosowanie cyklicznego zabiegu malarskiego polegającego na zanurzeniu obrazu w farbie, a następnie wynurzeniu i umieszczeniu go w pozycji poziomej na specjalnie przygotowanej konstrukcji celem wyschnięcia. Podczas powstawania każdego z obrazów czynności te powtarzam codziennie przez okres od dwóch do pięciu miesięcy. Zastosowana metoda malowania umożliwia, dzięki sile grawitacji, utworzenie zacieków z farby równolegle do płaszczyzny obrazu.

Przełomowym momentem podczas realizacji mojej koncepcji było odkrycie i późniejsze dopracowanie możliwości kierowania kształtem i wielkością, a w szczególności rozmieszczeniem zacieków, które zwykło się wiązać z efektami przypadkowymi, niemożliwymi do opanowania. Znaczne uporządkowanie zacieków z farby – chaotycznych na ogół efektów malarskich – przywodzi na myśl symbolikę ogrodu, pojmowanego jako „miejsce, gdzie Natura jest ogrodzona, ujarzmiona, wyselekcjonowana”.

Płaszczyzna obrazu okazała się doskonałym punktem odniesienia dla różnorodnych działań malarskich związanych z realną, a nie iluzyjną przestrzenią. Namalowane przeze mnie Obrazy, przede wszystkim te, które określam jako przestrzenne struktury, powstały w ścisłym związku – można powiedzieć – w symbiozie z płaszczyzną podobrazia. Są przestrzenne, ale w kontekście płaszczyzny, na której powstały. Obrazy można rozumieć więc jako naturalne połączenie płaskości i przestrzenności, bez poczucia jakiegokolwiek dysonansu. Wynikiem moich działań malarskich jest także konkluzja odnosząca się do faktury jako „ziarna”, które ma możliwość wzrostu. Nakładanie kolejnych warstw farby można rozumieć jako naturalny proces wychodzenia w przestrzeń.

Każdy Obraz grawitacyjny, wskutek czasochłonnej i skomplikowanej metody powstawania, zbudowany jest z kilkudziesięciu różnobarwnych warstw farby, ukrytych pod powierzchnią. To, co widzimy w danym momencie na obrazie, nie wyczerpuje jego wizualnej zawartości. Integralną częścią Obrazów są działania i całe spektrum wizerunków zmieniających się nieustannie podczas malowania. Zróżnicowanie koloru, mimo że w rezultacie niewidoczne, podkreśla znaczenie procesu twórczego. Obecność niewidocznych warstw można kojarzyć z ukrytą witalnością, zwłaszcza że niektóre posiadają nasycone i ciepłe kolory. Niedostępny dla widzów proces powstawania nadaje koncepcji wymiar introspekcji.

W pewnym momencie podczas realizacji projektu zacząłem uważnie obserwować już nie tylko same Obrazy, ale każde zdarzenie związane z procesem malowania, wszelkie „ślady” i „efekty uboczne”. We wszystkim doszukiwałem się jakiegoś znaczenia i potencjału. Spośród różnorodnych estetycznie artefaktów najbardziej interesujące okazały się plamy z farby skapującej na zaścieloną papierem podłogę. W ten sposób zaczęły powstawać kompozycje na blejtramach, umieszczanych pod ociekającymi farbą Obrazami grawitacyjnymi. Tworzyły się wówczas niezwykłe wizerunki, łączące w sobie rygor geometrii z malarskimi efektami rozlewającej się emalii. Kompozycje te są organicznie związane ze strukturami, za pomocą których powstawały. Ich genetyczną bliskość czy wręcz jedność podkreśliłem, nadając im pokrewne tytuły – np. Obraz grawitacyjny VIII oraz Obraz grawitacyjny VIIIa i Obraz grawitacyjny VIIIb. Powstawanie tych kompozycji przywołuje skojarzenia z techniką drippingu. Jednakże sposób malowania, polegający na unieruchomieniu nad płóciennym podobraziem ociekającego emalią „obrazu-matrycy”, eliminuje spontaniczny gest charakterystyczny dla drippingu Pollocka czy malarzy z kręgu malarstwa informel.

Podczas pracy nad cyklem Obrazów grawitacyjnych mam wyjątkową możliwość doświadczania i obserwacji ewolucji form malarskich. Cały czas towarzyszy mi wiara w odnalezienie jakichś nieznanych mi przedtem malarskich wartości. Codzienny rytm pracy wytwarza poczucie uczestniczenia w jakimś niezwykłym rytuale, żywym i pulsującym, a jednocześnie pełnym kontemplacji i skupienia.

Piotr Korol